Opony mózgowia – podstawowe informacje, które warto znać.
Nasz mózg jest miękkim i podatnym na uszkodzenia organem, dlatego potrzebuje stałej ochrony, po to, by zachować swoją integralność i kształt. Ochronę tą, poza czaszką, zapewniają mu opony mózgowia.
Opony mózgowia
Opony mózgowia są to błony łącznotkankowe, które wraz z płynem mózgowo-rdzeniowym stanowią dla mózgu barierę ochronną, dają mu stabilizację i podparcie oraz amortyzują wpływ zewnętrznych sił i niekorzystnych czynników. Dzięki nim niestraszne są naszemu mózgowi wykonywane przez nas gwałtowne ruchy przy bieganiu, tańczeniu czy skakaniu i mamy pewność, że mózg podąży za głową.
Wyróżnia się 3 opony mózgowia: twardą, pajęczą i miękką.
Opona twarda
Opona twarda jest oponą najbardziej zewnętrzną, patrząc od strony kości czaszki. Wypełnia w całości jamę czaszki i jest z nią silnie zespolona. Jak już sama nazwa wskazuje, jest najmocniejszą i najgrubszą z opon. Składa się z 2 blaszek (okostnowej zewnętrznej i oponowej wewnętrznej), które są ze sobą ściśle zrośnięte, nie licząc miejsc, w których przebiegają zatoki żylne opony twardej.
Opona twarda ma własne zaopatrzenie w krew i jako jeden z nielicznych obszarów w mózgu jest wrażliwa na ból (ani mózgowie, ani pozostałe opony na ból wrażliwe nie są) – unerwienie czuciowe pochodzi m.in. od nerwu trójdzielnego, błędnego oraz nerwów szyjnych (II i III).
Opona pajęcza
Opona pajęcza, nazywana również pajęczynówką, jest delikatną, nieunaczynioną, półprzeźroczystą błoną, wyglądem przypominającą pajęczą sieć. Znajduje się pomiędzy oponą twardą a oponą miękką.
Przez to, że nie odwzorowuje dokładnie kształtu mózgowia, a jedynie dopasowuje się do jego ogólnego kształtu, wszędzie tam, gdzie pojawiają się nierówności, tworzy się przestrzeń podpajęczynówkowa (między oponą pajęczą a miękką), która jest wypełniona płynem mózgowo-rdzeniowym. W tej przestrzeni znajdują się także początkowe odcinki nerwów czaszkowych.
Opona miękka
Opona miękka jest najbardziej wewnętrzną oponą, silnie unaczynioną, która dokładnie pokrywa mózgowie, biegnąc wzdłuż i w głąb wszystkich jego bruzd i szczelin. Opony miękka i pajęcza są ze sobą połączone i podobnie cienkie i delikatne, dlatego bywają łącznie nazywane oponą miękką (leptomeninx).
Krwiaki
W sytuacjach patologicznych może dojść m.in. do krwotoków: podpajęczynówkowego (np. wskutek pęknięcia tętniaka tętnicy mózgowej, co powoduje zmieszanie się krwi z płynem mózgowo-rdzeniowym), nadtwardówkowego (wskutek uszkodzenia tętnicy oponowej, do którego dochodzi w wyniku mechanicznego urazu) lub podtwardówkowego (np. wskutek przerwania żył mózgu tam gdzie opona pajęcza wpukla się w zatokę żylną opony twardej).
Przestrzenie nadtwardówkowa i podtwardówkowa są przestrzeniami potencjalnymi i zmieniają się w rzeczywiste w patologiach.
Na moim blogu oraz w mediach społecznościowych znajdziesz inne wpisy z serii „Poznaj swój mózg”, m. in. o płatach mózgowych czy o 7 strukturach mózgu.
Źródła m.in.
- Atlas neuroanatomii i neurofizjologii Nettera. D. Felten, M. K. O’Banion, M. Summo Maida;
- Mózg człowieka. Anatomia czynnościowa mózgowia. J. Nolte;
- Anatomia czynnościowa ośrodkowego układu nerwowego. B. Gołąb;
- Krótkie wykłady. Neurobiologia. A. Langstaff;
- Neuroanatomia. J. D. Fix;
- Neuroanatomia czynnościowa i kliniczna. O. Narkiewicz, J. Moryś;
- Neuropsychologia. G.N. Martin;
- Neuroanatomia. M.J. Fitzgerald, G. Gruener, E. Mtui.