Kwasy tłuszczowe – pigułka wiedzy.
Kwasy tłuszczowe są kluczowe dla prawidłowego rozwoju i funkcjonowania naszego organizmu – to główne źródło energii, podstawowy materiał budulcowy dla naszych komórek, tkanek, narządów oraz rozpuszczalnik dla biologicznie czynnych substancji, jak chociażby witaminy A, D, E, K, które są rozpuszczalne w tłuszczach właśnie. A to i tak tylko wycinek tego, co robią w i dla organizmu.
Nie bójmy się tłuszczów (tych właściwych) w naszej diecie, są one niezbędne!
Kwasy tłuszczowe nasycone a nienasycone.
Możemy wyróżnić kwasy tłuszczowe nasycone i nienasycone. Te pierwsze charakteryzują się brakiem podwójnych wiązań między atomami węgla, a kwasy nienasycone posiadają 1 podwójne wiązanie (są to wówczas jednonienasycone kwasy tłuszczowe) albo 2 lub więcej podwójnych wiązań (tzw. wielonienasycone kwasy tłuszczowe – WNKT).
Omega-3 i Omega-6
Z nienasyconych kwasów tłuszczowych (NNKT) niezmiernie ważne są 2: omega-3 i omega-6.
Do kwasów z rodziny omega-3 zaliczamy: kwas α-linolenowy (ALA), kwas eikozapentaenowy (EPA) oraz kwas dokozaheksaenowy (DHA).
Kwasy omega-6 to m.in. kwas linolowy (LA), kwas arachidonowy (AA), kwas γ-linolenowy (GLA). LA i ALA są prekursorami pozostałych kwasów ze swojej rodziny. Są to kwasy egzogenne, których nasz organizm nie potrafi samodzielnie syntetyzować, dlatego nie ma innej opcji – trzeba zadbać o dostarczenie ich z dietą.
Warto tutaj nadmienić, że możliwa jest konwersja ALA do EPA i DHA, ale jest ona niewielka, a dodatkowo wiele aspektów utrudnia tę konwersję, np. niedobory mikroelementów. Nie będzie więc wystarczające, by pokryć zapotrzebowanie organizmu na EPA i DHA. Sam stopień konwersji jest zależny od płci. Wskazuje się, że kobiety mają większą zdolność konwersji ALA do DHA niż mężczyźni, co może być wynikiem tego, że w okresie ciąży i laktacji zapotrzebowanie na DHA jest zwiększone.
Ważna jest równowaga
Ponieważ omega-3 i omega-6 wykazują różną aktywność, a jednocześnie mają te same szlaki metaboliczne, należy zadbać o odpowiedni stosunek kwasów z obu tych grup. Ta równowaga jest istotna, bo np. omega-6 działają prozapalnie, a omega-3 przeciwzapalnie. Nadmiar omega-6 przy niskim poziomie omega-3 może sprzyjać powstawaniu przewlekłego stanu zapalnego, a ten nowotworzeniu.
Więcej o omegach w kolejnych wpisach, a po więcej treści zapraszam na media społecznościowe (instagram, facebook).
Biochemia.Krótkie wykłady. B. Hames, N. Hooper; Rola wybranych czynników żywieniowych w kształtowaniu odporności dzieci, A. Kościej, U. Skotnicka-Graca, I. Ozga, Probl Hig Epidemiol 2017; Żywienie w profilaktyce nowotworów. Część II. Składniki mineralne, witaminy, wielonienasycone kwasy tłuszczowe, probiotyki, prebiotyki, J. Zalega, D. Szostak-Węgierek; Rola kwasów tłuszczowych w żywieniu i zdrowiu człowieka, E. Dybkowska [w:] Znaczenie racjonalnego żywienia w edukacji zdrowotnej, red. A. Wolska-Adamczyk, WSIiZ, Warszawa 2015; Rola kwasów linolowego i α-linolenowego oraz ich metabolitów w utrzymywaniu przewlekłego stanu zapalnego i rozwoju raka jelita grubego, K. Walkiewicz , K. Janion, M. Gętek-Paszek, E. Nowakowska-Zajdel, Postępy Higieny i Medycyny Doświadczalnej 2020r., phmd.pl; Suplementacja kwasami omega w różnych chorobach, P. Sicińska, E. Pytel, J. Kurowska, M. Koter-Michalak, phmd.pl; Rola kwasu dokozaheksaenowego (DHA) w prawidłowym rozwoju i funkcjonowaniu mózgu oraz siatkówki, K. Stepanow, M. Liput