Zobowiązanie sprawcy przemocy w rodzinie do opuszczenia mieszkania.
2 października był Międzynarodowym Dniem Bez Przemocy. Przy tej okazji popełniłam wpis na moich mediach społecznościowych dotyczący jednego z prawnych narzędzi wspierających osoby będące ofiarami przemocy, a mianowicie możliwości zobowiązania sprawcy przemocy domowej do opuszczenia mieszkania. Mam świadomość, że nie każdy korzysta z mediów społecznościowych, dlatego zamieszczam również tutaj krótki artykuł na ten temat.
Ten artykuł w formie grafiki znajdziesz na moim koncie na instagramie oraz facebooku.
O przemocy słów kilka.
Problematyka przemocy jest przedmiotem wielu aktów prawnych zarówno krajowych, jak i międzynarodowych, które przewidują szereg rozwiązań mających zapobiegać aktom przemocy i chronić jej ofiary.
Niestety często osoby dotknięte przemocą nie są świadome tego, jakiej pomocy (nie tylko prawnej) mogą oczekiwać, a nie rzadko nie zdają sobie sprawy, że są ofiarami przemocy.
Trzeba pamiętać, że przemoc jest nie tylko przemoc fizyczna, ale także inne intencjonalne działania lub zaniechania sprawcy, jak np. agresja słowna, izolacja, gaslighting, nieustanna krytyka, groźby, karanie ciszą, czy przemoc finansowa. Są to te wszystkie zamierzone działania (lub zaniechania), poprzez które sprawca, wykorzystując swoją przewagę nad drugą osobą, narusza jej prawa lub dobra osobiste, powodując tym cierpienie lub szkody (fizyczne lub psychiczne). Mówiąc o przemocy, głównie skupiamy się na kobietach jako ofiarach przestępstw, bo to one najczęściej doświadczają przemocy, ale nie zapominajmy, że przemoc dotyka również mężczyzn, osoby starsze, osoby niepełnosprawne.
Ustawa o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie.
Jedną z ustaw poruszających kwestię przemocy jest ustawa z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie (Dz. U. z 2021 r., poz. 1249 t.j). Określa ona zadania w zakresie przeciwdziałania przemocy w rodzinie, zasady postępowania wobec osób dotkniętych przemocą w rodzinie oraz wobec osób stosujących przemoc w rodzinie. Ustawa ta przewiduje wiele form pomocy dla osób dotkniętych przemocą w rodzinie, m. in. bezpłatnego poradnictwa medycznego, psychologicznego, prawnego, socjalnego, zawodowego i rodzinnego, interwencji kryzysowej, zapewnienia bezpiecznego schronienia w specjalistycznym ośrodku wsparcia dla ofiar przemocy w rodzinie, ochrony przed dalszym krzywdzeniem, poprzez uniemożliwienie osobom stosującym przemoc korzystania ze wspólnie zajmowanego mieszkania, zakazanie kontaktowania się i zbliżania się do osoby pokrzywdzonej.
W dzisiejszym wpisie chciałabym się skupić na jednej z tych form pomocy, a mianowicie możliwości zobowiązania przez sąd sprawcy przemocy w rodzinie do opuszczenia mieszkania.
Zobowiązanie sprawcy przemocy w rodzinie do opuszczenia mieszkania.
Zgodnie z treścią art. 11a ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie, jeżeli członek rodziny wspólnie zajmujący mieszkanie, swoim zachowaniem polegającym na stosowaniu przemocy w rodzinie czyni szczególnie uciążliwym wspólne zamieszkiwanie, osoba dotknięta przemocą może żądać, aby sąd zobowiązał go do opuszczenia wspólnie zajmowanego mieszkania i jego bezpośredniego otoczenia lub zakazał zbliżania się do mieszkania i jego bezpośredniego otoczenia.
Podstawowym celem tego przepisu jest umożliwienie osobie dotkniętej przemocą w rodzinie odseparowanie osoby stosującej przemoc w rodzinie i wyeliminowanie potencjalnego zagrożenia dla jej zdrowia i życia. Unormowanie to pozwala sądowi doraźnie reagować w sytuacji, gdy w rodzinie występuje przemoc, która uniemożliwia wspólne zamieszkiwanie członkom rodziny z osobą stosującą przemoc.
Czym jest przemoc w rodzinie w rozumieniu ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie?
Przemocą w rodzinie jest jednorazowe albo powtarzające się umyślne działanie lub zaniechanie naruszające prawa lub dobra osobiste członka rodziny, w szczególności narażające te osoby na niebezpieczeństwo utraty życia, zdrowia, naruszające ich godność, nietykalność cielesną, wolność, w tym seksualną, powodujące szkody na ich zdrowiu fizycznym lub psychicznym, a także wywołujące cierpienia i krzywdy moralne u osób dotkniętych przemocą.
Wobec kogo może być orzeczony obowiązek opuszczenia mieszkania?
Obowiązek opuszczenia mieszkania może zostać orzeczony w stosunku do członka rodziny wspólnie zajmującego mieszkanie. Pod pojęciem członka rodziny należy rozumieć małżonka, wstępnego (np. dziadek, pradziadek), zstępnego (np. dziecko, wnuk, prawnuk), rodzeństwo (także przyrodnie), powinowatych w tej samej linii lub stopniu, osobę pozostającą w stosunku przysposobienia oraz jej małżonka, osobę pozostającą we wspólnym pożyciu (czyli osoby najbliższe w rozumieniu art. 115 § 11 Kodeksu karnego), a także osobę wspólnie zamieszkującą lub gospodarującą.
Warto również dodać, że możliwość zobowiązania sprawcy przemocy w rodzinie do opuszczenia mieszkania może nastąpić również wówczas, gdy osoba dotknięta przemocą w rodzinie opuściła wspólnie zajmowane mieszkanie z powodu stosowania wobec niej przemocy, sprawca przemocy opuścił wspólnie zajmowane mieszkanie lub też gdy wspólne zajmowanie mieszkania ma charakter okresowy lub nieregularny (art. 11a ust. 2 ustawy).
Pamiętaj!
Orzeczenie w przedmiocie nakazania sprawcy przemocy w rodzinie opuszczenia lokalu mieszkalnego nie powoduje utraty tytułu prawnego do lokalu, a jedynie czasowe ograniczenie możliwości korzystania z niego.
Publikacja omawia regulację prawną według stanu na dzień 02 października 2021 r.
Źródła: ustawa z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie (Dz. U. z 2021 r., poz. 1249 t.j)