11 marca 2021

Jaką rolę w naszym organizmie ogrywa grelina – hormon głodu?

Jaką rolę w naszym organizmie ogrywa grelina – hormon głodu?

Oto drugi artykuł z cyklu na temat greliny – hormonu głodu. Pierwszy dotyczył podstawowych informacji, które warto wiedzieć o tym hormonie. Omówione zostało to, gdzie jest on wytwarzany, jak powstaje, jaka jest jego budowa i gdzie możemy znaleźć jego receptory. Jeśli ominął cię ten artykuł, to koniecznie się z nim zapoznaj! Dzisiaj będzie o tym, jaką rolę grelina odgrywa w naszym organizmie i o jednostkach chorobowych, w których obserwuje się zaburzone wytwarzanie hormonu głodu.

Podstawowa rola greliny

Wiodącą funkcją greliny jest zapewnienie homeostazy energetycznej organizmu i kontrola masy ciała. Dba o to, by utrzymywać dodatni bilans energetyczny poprzez pobudzanie łaknienia i inicjowanie przyjmowania pokarmu. Nie bez powodu grelinę nazywa się hormonem głodu.

Poziom greliny a masa ciała

Grelina zwiększa odkładanie się tkanki tłuszczowej w organizmie, nasilając proces adipogenezy, zaś wyższy poziom stężenia greliny przekłada się na siłę odczuwanego apetytu i ilość spożywanego pożywienia. To wszystko jest nie bez znaczenia w kontekście powstawania nadwagi i otyłości. Osoby dążące do redukcji masy ciała czy utrzymania jej na odpowiednim poziomie powinny mieć na względzie, że czynnikami wpływającymi na sekrecję greliny są stan odżywiania oraz styl życia, a więc to, na co mamy realny wpływ.

Poziom greliny powiązany jest ze wskaźnikiem masy ciała BMI (body mass index) – stężenie hormonu wzrasta wraz ze spadkiem wskaźnika masy ciała, a spada w przypadku wzrostu tego wskaźnika. Upraszczając można by było powiedzieć, że wraz z utratą kilogramów będzie nam rósł apetyt. I tak też się dzieje. Stężenie greliny wzrasta u osób na diecie redukcyjnej i po jej zakończeniu, kompensacyjnie stymulując łaknienie, które skutkuje ponownym przybieraniem na wadze (efekt jo-jo). Zadaniem greliny jest bowiem zapewnienie homeostazy energetycznej organizmu, a o niej nie może być mowy w sytuacji niedożywienia i utrzymującego się ujemnego bilansu energetycznego organizmu. Warto więc połączyć dietę z aktywnością fizyczną, gdyż zapobiega to nadmiernemu objadaniu się. Badania wykazują, że stosowanie samej diety prowadzi do wzrostu stężenia greliny acylowanej (która w przeciwieństwie do desacylowanej mocniej stymuluje apetyt), natomiast redukcja masy ciała w połączeniu z wysiłkiem fizycznym nie wiąże się ze zmianą stężenia greliny acylowanej.

Czynniki wpływające na poziom greliny

Podstawowym czynnikiem hamującym wydzielanie greliny jest przyjęcie określonej ilości pokarmu, przy czym znaczenie ma jakość tego pokarmu. Najwyższe stężenie greliny występuje tuż przed posiłkiem, a obniża się w ciągu około 90 minut (60-120 min.) po posiłku. Największy spadek stężenia obserwuje się w odpowiedzi na posiłek bogaty w węglowodany, następnie tłuszcze i białko.

Na sekrecję greliny wpływają także takie elementy naszego stylu życia jak: sen, stres oraz używki. Skrócenie czasu snu i bezsenność wiążą się z wyższym stężeniem hormonu głodu, co powoduje, że w ciągu dnia spożywamy większe ilości pokarmu, szczególnie tego wysokokalorycznego. Z kolei stres wiąże się nie tylko z podwyższonym poziomem kortyzolu, ale i greliny. Również osoby spożywające alkohol i palące papierosy mogą mieć podwyższony poziom tego hormonu.

Inne aspekty, na które wpływa grelina

Na marginesie warto nadmienić, że poza regulacją gospodarki energetycznej organizmu i kontrolą masy ciała grelina pełni również wiele innych ważnych funkcji.

Wpływa między innymi na:

  1. aktywność motoryczną w przewodzie pokarmowym zwiększając ruchy perystaltyczne jelit;
  2. procesy trawienne (zwiększa wydzielanie kwasu solnego i uwalnianie gastryny); działa ochronnie na błonę śluzową żołądka i jelit;
  3. gospodarkę węglowodanową i lipidową;
  4. układ sercowo-naczyniowy (działa kardioprotekcyjnie, hamuje apoptozę kardiomiocytów, poprawia wydolność pracy serca, obniża ciśnienie tętnicze),
  5. metabolizm kości (nasilanie wydzielania hormonu wzrostu w przysadce, wzmożony metabolizm kości poprzez pobudzanie osteocytów i chondrocytów);
  6. układ odpornościowy – wykazuje działanie przeciwzapalne (zmniejsza ekspresję cytokin prozapalnych);
  7. układ rozrodczy;
  8. funkcje poznawcze (pamięć, uczenie się).

Zaburzone wydzielanie greliny.

Opisując działanie hormonu głodu ze wskazaniem na przedposiłkowy wzrost stężenia i poposiłkowy spadek stężenia poziomu tego hormonu oraz jego powiązanie ze wskaźnikiem masy ciała, mamy na myśli podręcznikowe jego działanie, które może być zaburzone z powodu choroby lub wspomnianego już wcześniej stylu życia (stres, deprywacja snu, brak aktywności fizycznej, restrykcje kaloryczne).

Wyższy poziom hormonu

Podwyższone stężenie greliny obserwuje się w przypadku takich chorób jak: jadłowstręt psychiczny (mimo niskiej masy ciała poziom endogennej greliny jest wysoki), bulimia, zespół Prater-Willego (nadmierne przyjmowanie pokarmu nie powoduje obniżenia poziomu greliny), ciężka oraz przewleka niewydolność wątroby, choroby nowotworowe, celiakia.

Niższy poziom hormonu

Z kolei obniżone stężenie występuje u osób z otyłością, cukrzycą typu I i II, nadciśnieniem tętniczym, hiperglikemią, hiperinsulinemią, PCOS (zespołem policystycznych jajników), niealkoholowym stłuszczeniem wątroby, akromegalią, hipogonadyzmem czy infekcją helicobacter pylorii.

Jak widać grelina nazywana hormonem głodu, wpływa na wiele aspektów, które daleko wykraczają poza podstawową jej funkcję, jaką jest kontrola masy ciała i regulacja gospodarki energetycznej organizmu. Niesamowite, że została odkryta tak niedawno, bo w 1999 roku!

Przypisy:

  1. Rola greliny w organizmie. B. Polińska, J. Matowicka-Karna, H. Kemona. www.phmd.pl;
  2. Biologiczne podstawy psychologii. J. Kalat, 2007;
  3. Biologiczne mechanizmy zachowania się ludzi i zwierząt. B. Sadowski, 2001;
  4. Grelina – hormon regulujący energetyczny metabolizm ustroju. Część 1. Synteza, wydzielanie, mechanizm działania, znaczenie kliniczne. P. Jonczyk, M. Potempa, M. Janerka, M. Kucharzewski. Medycyna Metaboliczna, 2014;
  5. Grelina – hormon regulujący energetyczny metabolizm ustroju, znaczenie kliniczne. Część 2. Wpływ na metabolizm węglowodanów i lipidów. P. Jonczyk, M. Potempa, M. Janerka, M. Kucharzewski. Medycyna Metaboliczna, 2014;
  6. Rola greliny i leptyny w regulacji metabolizmu węglowodanów. E. Otto-Buczkowska, A. Chobot. www.phmd.pl;
  7. Grelina – hormon żarłoczności? A. Dembiński, Z. Warzecha. Kosmos. Problemy Nauk Biologicznych.2010;
  8. Grelina – nowy hormon zaangażowany w regulację wzrastania i homeostazę metaboliczną ustroju. A. Kędzia, W. Przybyszewska. Endokrynologia Pediatryczna. 2007;
  9. Zdjęcie główne by Brooke Lark on Unsplash.
Filed Under: Neurobiologia